29 Ekim 1923’te ilan edilen ve yüzüncü yılını kutlayan Cumhuriyetin en ağır yılı hiç şüphesiz birinci yılıdır. Yıllarca süren savaşlardan, salgın hastalıklardan, geçim sıkıntısından bıkmış bir halk…
Siyasi tartışmalar, ekonomik sorunlar, mübadele, idari yapıdan eğitime, yargı sisteminden belediyelere kadar her alanda yenilikler, Anayasa’nın kabulü, hilafetin kaldırılması, laiklik ve laiklik cephesinde yapılan köklü değişiklikler ve ülkenin yeniden inşası…
Tüm bunlar olurken günlük hayat da yeni çıkan kitaplar, sinemalarda gösterilen filmler, tiyatro oyunları, konserler ve spor müsabakaları ile devam ediyor. Tüm zorluklara rağmen her zaman bir umut vardır, bayramlar kutlanır, Hıdırellez’de piknik alanları da ziyaret edilir, balo salonlarında oyunlar oynanır.
Cumhuriyetin ilk yılında muhalefet seslerinin yanı sıra TBMM’deki milletvekillerinin ortak sloganı, Gazi Paşa’yı karşılayan halk, grevdeki işçiler, genel aftan salıverilen tutuklular, İstanbul’a gelen kadın ve çocuklar. Valiliğe yapılan şikayet özetle şöyle: “Yaşasın Cumhuriyet! “
Kronolojik sırayla hazırlandı
Tüm bu detayların yanı sıra bu şanlı dönemin önemli siyasi ve ekonomik gelişmelerini de yansıtmayı hedefleyen “Cumhuriyetin İlk Yılı” standı, Yapı Kredi Yayınları’nın aynı isimli kitaptan yola çıkarak hazırlandı.
Banu Adacık, Binnur Mörel Büyükertan ve Eser Demirkan’ın o yıllarda çıkan gazete ve dergileri titizlikle inceledikten sonra hazırladığı Cumhuriyet’in ilk yılı, Cumhuriyetin kurulduğu yılda yaşanan olayları kronolojik sırayla sundu.
Politik ve sosyal anlar
Cumhuriyetin ilk yılları çoğunlukla değerli siyasi ve toplumsal anlarla anlatılır. Hayatın günlük akışı içinde meydana gelen farklı olaylar nispeten daha az bilinmektedir. 29 Ekim 1923 – 29 Ekim 1924’ün ortalarındaki o günlerde Türkiye’de neler olup bitiyordu, toplum nasıl yaşıyordu, ne konuşuyordu, ne izliyordu, nasıl eğleniyordu?
İlginç anlar ve belgeler
“Cumhuriyetin İlk Yılı” standı, farklı anlardan belgeler eşliğinde bu soruları yanıtlıyor. Cumhuriyetin ilanı ve birinci yıl kutlamaları, Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin kazanıldığı 30 Ağustos 1924’te Dumlupınar’da düzenlenen büyük tören ve İstanbul’un Kurtuluşunun 5-1. yıl kutlamaları. 6 Ekim 1924 standın merkezine yerleştirildi.
Sergi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılını gazete ve dergi sayfalarında yer alan farklı olayların görsel belgeleriyle izleyiciye yaşatmayı amaçlıyor. Bu örnekler aynı zamanda o günkü haberlerin dili, sayfa sistemi, basının grafik anlatımı hakkında da bilgi vermektedir.
Zengin içerik
Kültür, sanat, spor ve eğlence alanlarından seçilen belgesel filmlerden kesitler, fotoğraflar, karikatürler, reklamlar ve bir yılda yaşanan günlük hayattan eğlenceli ve renkli kareler sergileniyor. Bu ilk yılın anlatısında, Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın ülke gezileri ve ülkeyi yeniden inşa etme girişimleri de yer alıyor.
Küratörlüğünü Cengiz Kahraman’ın, tasarımını Yeşim Demir Pröhl’ün üstlendiği “Cumhuriyetin İlk Yılı” standı, 16 Haziran – 3 Eylül 2023 tarihleri arasında Yapı Kredi Kültür Sanat’ta görülebilir.
